W dniu 24 stycznia 2020 r. w Biocentrum Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, kilka dni po moich 70-tych urodzinach odbył się Jubileusz 70-lecia i 48-lecia pracy naukowej, podsumowujący moją działalność jako wieloletniego zastępcy dyrektora ds. naukowych Instytutu Genetyki Człowieka PAN, kierownika Katedry Biochemii i Biotechnologii UPP, genetyka i biotechnologa, wybitnego przedstawiciela poznańskiego środowiska naukowego.
W uroczystości wzięło udział ponad 200 osób, w tym gospodarze uroczystości, JM Rektor Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu prof. dr hab. Jan Pikul oraz Dyrektor Instytutu Genetyki Człowieka Polskiej Akademii Nauk prof. dr hab. Michał Witt. Wśród znamienitych gości nie zabrakło przedstawicieli jednostek naukowych i administracyjnych z Poznania, z którymi przez wiele lat uczyłem się, współpracowałem i nadal współpracuję oraz uzyskiwałem regionalne wyróżnienia. JM Rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu prof. dr hab. Andrzej Lesicki był reprezentowany przez prof. dr hab. Ryszarda Naskręckiego Prorektora kierującego Szkołą Doktorską UAM. Z Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu uroczystość zaszczycili prof. dr hab. Zbigniew Krasiński - Prorektor ds. Kadr i Kształcenia Podyplomowego oraz prof. dr hab. Michał Musielak - Prorektor ds. Promocji i Współpracy z Regionem, z którymi przyjaźnię się od wielu lat. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu reprezentowali ponadto prorektorzy – prof. dr hab. Roman Gornowicz - Prorektor ds. Kadr i Rozwoju oraz prof. dr hab. Cezary Mądrzak – Prorektor ds. Uczelni Studiów. Prof. dr hab. Roman Słowiński reprezentował jako wiceprezes Polską Akademię Nauk. Spośród przedstawicieli władz należy wymienić Panią Annę Wawdysz - Zastępcę Dyrektora Wydziału Rozwoju Miasta i Współpracy Międzynarodowej, która przedstawiła list gratulacyjny od Prezydenta Miasta Poznania Jacka Jaśkowiaka. Z kolei Pan Czesław Kruczek - Zastępca Dyrektora Departamentu Departament Edukacji i Nauki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego odczytał listy gratulacyjne od Marszałka Województwa Wielkopolskiego Marka Woźniaka oraz pani Marzeny Wodzińskiej reprezentującej Sejmik Województwa Wielkopolskiego. Ważnym gościem był dr Marian Król – prezydent Towarzystwa im. Hipolita Cegielskiego. Jubileusz zaszczycili swoją obecnością prof. dr hab. Paweł Krajewski – Dyrektor Instytutu Genetyki Roślin PAN, prof. dr hab. Małgorzata Zimniewska – Dyrektor Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich, prof. dr hab. Iwona Bartkowiak-Broda Kierownik Oddziału Poznańskiego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowego Instytutu Badawczego, prof. dr hab. Agnieszka Wierzbicka – dyrektor oraz prof. dr hab. Jarosław Horbańczuk – poprzedni dyrektor Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN w Jastrzębcu, prof. dr hab. Maria Skrzyszowska przedstawiła listy gratulacyjne od prof. dr hab. Macieja Pompa-Roborzyńskiego dyrektora Instytutu Zootechniki Państwowego Instytutu Badawczego w Balicach oraz od prof. dr hab. Zdzisława Smorąga, wieloletniego przyjaciela. Wśród gości można wymienić prof. dr hab. Andrzeja Legockiego, dyrektora Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN oraz Prezesa Polskiej Akademii Nauk poprzednich kadencji, mojego wieloletniego przyjaciela, jak również Rektorów poprzednich kadencji: prof. dr hab. Grzegorza Skrzypczaka i prof. dr hab. Erwina Wąsowicza z naszej Uczelni, prof. dr hab. Stefana Jurgę dyrektora Centrum NanoBioMedycznego UAM, byłego Rektora i Wiceministra Nauki, jak również prof. AWF, dr hab. Krystynę Cieślik, prorektora poprzednich kadencji Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu. Wymienić można również Lidię Piechocką i Jarosława Sierszchulskiego przedstawicieli Wielkopolskiego Funduszu Rozwoju sp. z o.o. czy Ewę Winiarczyk i Alexandra hr. Dzieduszyckiego z Fundacji Odtworzenia Tura. Nie sposób wymienić wszystkich gości, wieloletnich przyjaciół i współpracowników.
Uroczystość rozpoczęła się od prezentacji mojej sylwetki jako Jubilata, którą przedstawiła dr hab. Marlena Szalata. Prof. dr hab. Jan Pikul, Rektor Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, złożył gratulacje, dziękując za osiągnięcia na rzecz Uczelni. Następnie wystąpił prof. dr hab. Michał Witt, Dyrektor Instytutu Genetyki Człowieka PAN w Poznaniu, który po złożeniu gratulacji i życzeń przedstawił list z Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy informujący o przyznaniu Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski, który zostanie wręczony osobiście przez Pana Prezydenta.
Wśród innych wyróżnień należy wymienić Medal 100-lecia Uniwersytetu Poznańskiego, który wręczał prof. dr hab. Ryszard Naskręcki Prorektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza wraz z prof. Janem Pikulem, Rektorem naszej Uczelni.
Otrzymałem statuetkę Honorowego Hipolita oraz uzyskałem Godność „Lidera Pracy Organicznej”, laudację odczytał prof. dr hab. Grzegorz Skrzypczak, a we wręczaniu wzięli udział dr Ryszard Król – Prezydent Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego wraz z laureatami tych wyróżnień i członków Towarzystwa prof. Skrzypczakiem, prof. dr hab. Andrzejem Legockim oraz prof. dr hab. Janem Pikulem.
Istotną częścią Jubileuszu był mój wykład okolicznościowy „Dziedzictwo, doświadczenie, nauka”, będący jednocześnie promocją książki pod tym samym tytułem, w której przedstawiłem moje osiągnięcia, podsumowując je mottem Wiele nauczyłem się od moich nauczycieli, więcej od kolegów, najwięcej od mych uczniów (taanit, 70).
W prezentacji przedstawiłem kilkanaście zdjęć z wydarzeń z życia z okazji jubileuszu, ułożone w kolejności chronologicznej jako formę podziękowania tym, od których uczyłem się i z którymi miałem możność współpracować przez wszystkie lata pracy zawodowej. Starałem się tak dobrać zdjęcia, aby uhonorować jak największą grupę znajomych i przyjaciół, interpretując tylko najważniejsze wydarzenia krajowe i zagraniczne. Część osób już nie żyje, lecz pozostanie na trwale zapisana w mojej pamięci.
Notka o mojej osobie przedstawiona podczas uroczystości
Prof. dr hab. Ryszard Słomski urodził się 21 stycznia 1950 r. w Poznaniu, z którym związany jest przez całą karierę zawodową. Pełni funkcję kierownika Katedry Biochemii i Biotechnologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu oraz zastępcy dyrektora Instytutu Genetyki Człowieka PAN. Studia ukończył w 1973 r. na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UAM w Poznaniu. Stopień dr uzyskał w 1976 r., stopień dr habilitowanego w 1982 r., tytuł profesora w 1990 r. Od 2000 r. jest profesorem zwyczajnym.
Najważniejsze osiągnięcia naukowe prof. Słomskiego związane są z pionierskimi badaniami DNA człowieka, roślin i zwierząt. Prof. Słomski wprowadził w kraju identyfikację indywidualną opartą o analizę DNA (DNA fingerprinting), jak również wykonał i rozpropagował w kraju amplifikację DNA in vitro (PCR).
Zajmuje się diagnostyką molekularną chorób genetycznych, charakterystyką nowych genów człowieka, biotechnologią, badaniami medyczno-sądowymi i badaniem DNA z wykopalisk. Prace z zakresu biotechnologii medycznej stanowią obecnie główny nurt zainteresowań i obejmują uzyskiwanie transgenicznych zwierząt jako bioreaktorów do wytwarzania peptydów (króliki, kozy) oraz tkanek dla potrzeb ksenotransplantacji (świnie). Opatrunki biologiczne ze skóry transgenicznych świń zostały wielokrotnie zastosowane w Centrum Leczenia Oparzeń w Siemianowicach Śląskich. Brał udział w opracowaniu preparatu przeciwbólowego na bazie konopi, przygotowaniu przeciwpróchniczej szałwii, funkcjonalnych nano- i mikromateriałów włókienniczych, biotechnologicznej konwersji glicerolu do polioli i kwasów dikarboksylowych oraz opracowaniu innowacyjnej technologii produkcji bioetanolu II generacji z biomasy sorgo i miskanta.
Jest członkiem Rad Naukowych: Instytutu Genetyki Człowieka PAN, Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN (przewodniczący), Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich (przewodniczący), Instytutu Zootechniki PIB w Balicach, Centrum NanoBioMedycznego UAM, był członkiem Rad Naukowych 1) Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN, 2) Instytutu Roślin i Przetworów Zielarskich; 3) Instytutu Włókien Naturalnych oraz 4) Rady Wydziału Rolnictwa i Bioinżynierii naszej Uczelni.
Jest przewodniczącym Komitetu Genetyki Człowieka i Patologii Molekularnej PAN oraz członkiem Komitetu Biotechnologii PAN. Jest członkiem Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów (od 2013) oraz przewodniczącym Komisji ds. GMM i GMO przy Ministerstwie Klimatu (od 2018). Jest członkiem założycielem Kolegium Medycyny Laboratoryjnej, obecnie pełni funkcję wiceprzewodniczącego i Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka, jest członkiem Polskiego Towarzystwa Genetycznego i Polskiego Towarzystwa Biochemicznego. Uczestniczył w realizacji 44 projektów badawczych. Wykształcił ponad 1000 uczestników 25 edycji Szkół Letnich. Jako delegat Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Polskiej Akademii Nauk reprezentuje Polskę na konferencjach ONZ w Genewie dotyczących zakazu stosowania broni biologicznej i toksykologicznej.
Prof. Ryszard Słomski przebywał na stażach naukowych na Uniwersytetach Chicago, Illinois, Harvarda i w Getyndze. Jest biegłym sądowym z zakresu genetyki człowieka od 1992 r. Za działalność z zakresu wdrożenia badań genetycznych na potrzeby medyczno-sądowe uzyskał dyplom Polskiego Towarzystwa Kryminalistycznego „Za wybitne zasługi na rzecz rozwoju polskiej biologii kryminalistycznej” w 2009 r. podczas sympozjum naukowego poświęconego wdrożeniu badań DNA do kryminalistyki dla uczczenia 20 rocznicy wydania przeze prof. Słomskiego pierwszej opinii z badań DNA. W pierwszych badaniach brali udział ponadto obecni na Jubileuszu prof. dr hab. Tadeusz Dobosz z Katedry Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu oraz dr Aleksandra Tucholska-Lenart obecnie Prezes Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Kryminalistycznego.
Od 1992 r. prowadzi Laboratorium Genetyki Molekularnej, które było pierwszym prywatnym laboratorium zajmującym się badaniami DNA. Jest diagnostą laboratoryjnym i posiada dwie specjalizacje – z laboratoryjnej genetyki medycznej i laboratoryjnej genetyki sądowej. Za zdany z najwyższą oceną państwowy egzamin z laboratoryjnej genetyki sądowej uzyskał tytuł Specjalisty 2016 od Minister Zdrowia.
Profesor Ryszard Słomski otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla rozwoju nauki, za osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej i dydaktycznej (2014), Brązowy Krzyż Zasługi (1986), Złoty Medal za Długoletnią Służbę (2013), odznakę „Zasłużony dla Rolnictwa” (2016), Medal Komisji Edukacji Narodowej (2003), medal „Zasłużony dla Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu” (2012), Medal im. Jędrzeja Śniadeckiego (2002).
Za działalność naukową prof. Słomski kilkakrotnie otrzymał prestiżowe wyróżnienia, m.in. dwukrotnie Nagrodę Sekretarza Naukowego PAN, dwukrotnie Nagrodę im. Jędrzeja Śniadeckiego, dwukrotnie Nagrodę Wydziału VI PAN oraz Nagrodę Polskiego Towarzystwa Biochemicznego im. Włodzimierza Mozołowskiego. Uhonorowany został również Nagrodą pierwszego stopnia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (2009), Nagrodą Naukową Miasta Poznania (1999), Nagrodą Marszałka Województwa Wielkopolskiego „i-Wielkopolska – Innowacyjni dla Wielkopolski” w kategorii „Innowacyjna inwencja”. „Uzyskanie transgenicznych świń i wykorzystanie ich skóry i zastawek serca w medycynie” dla Katedry Biochemii i Biotechnologii (2012), Eurosymbolem Innowacji 2017 dla Katedry Biochemii i Biotechnologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu za realizację nowatorskich projektów ONKOKAN i MEDPIG (2017) oraz Polską Nagrodą Inteligentnego Rozwoju dla Katedry Biochemii i Biotechnologii Wydziału Rolnictwa i Bioinżynierii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu w kategorii Szkolnictwo wyższe i nauka za projekty „Opracowanie innowacyjnej technologii wykorzystania tkanek transgenicznych świń dla celów biomedycznych” oraz „Opracowanie technologii pozyskiwania kannabinoidów z konopi o niskiej zawartości THC jako środków wspomagających leczenie pacjentów onkologicznych” (2017).
Profesor Słomski jest promotorem 30 rozpraw doktorskich z zakresu diagnostyki molekularnej i biotechnologii, dwa dalsze przewody są otwarte. Był opiekunem łącznie 17 postępowań habilitacyjnych i wychowawcą 2 profesorów. Jest autorem 460 prac naukowych oraz 19 książek. Indeks Hirscha wynosi 20, a łączny IF 387,533. Prof. Słomski był recenzentem 72 rozpraw doktorskich, 38 osiągnięć habilitacyjnych, 36 wniosków o tytuł profesora oraz 4 wniosków o uzyskanie uprawnień do nadawania stopnia doktora lub doktora habilitowanego.
