Narodowy Dzień COVID-19 przypada na 11 marca każdego roku, ponieważ w tym dniu Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła światową pandemię. Celem jest poświęcenie chwili na zatrzymanie się, refleksję, przypomnienie i działanie społeczne, aby inspirować się nawzajem w nadziei na lepsze dni.
COVID-19 to choroba wywołana przez koronawirusa z Wuhan (SARS-CoV-2). Nazwa COVID-19 została ogłoszona przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) i obowiązuje oficjalnie. "CO" w nazwie oznacza koronę (ang. corona), "VI" – wirus (ang. virus), "D" - chorobę (ang. disease), a liczba 19 wskazuje rok pojawienia się wirusa – 2019 (Corona-Virus-Disease-2019).
Pierwszy pacjent zmarł 1 grudnia 2019 r., z objawami: gorączka, suchy kaszel, duszność, osłabienie, które rozpoznano jako wirusowe zapalenie płuc. Koniec grudnia przyniósł coraz liczniejsze przypadki określone jako zapalenie płuc Wuhan. Bardzo szybko uzyskano sekwencję wirusa, wskazując, że należy on do koronawirusów. Światowa Organizacja Zdrowia WHO 12.01.2020 r. określiła chorobę nazwą 2019-nCoV, a 12.02.2020 r. powstała ostateczna nazwa choroby COVID-19. W dniu 11 marca 2020 r. WHO ogłosiła pandemię COVID-19.
Do chwili obecnej odnotowano 704 235 761 przypadków zachorowań, 7 006 139 zgonów i 675 108 072 wyzdrowień. Choroba COVID-19 jest wywoływana przez wirusa z rodziny koronawirusów, SARS-CoV-2, z rzędu nidowirusów. SARS-CoV-2 należy do rodzaju betakoronawirusów i podrodzaju sarbekowirusów. Do chwili obecnej poznano siedem różnych typów koronawirusów człowieka, z których cztery powodują łagodne lub umiarkowane choroby układu oddechowego. SARS-CoV-1 odpowiada za zespół ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej (SARS), MERS-CoV - zespół oddechowy na Bliskim Wschodzie (MERS), SARS-CoV-2 - COVID-19.
SARS-CoV-2 ewoluuje i dostosowuje się poprzez mutacje. Większość mutacji nie wpływa na rozprzestrzenianie się wirusa, niektóre mutacje lub kombinacje mutacji zapewniają wirusowi selektywną przewagę, np. zdolność do przenoszenia się lub unikania odpowiedzi immunologicznej. Do obecnie wykrywanych wariantów wirusa należą Omicron BA.2.87.1 (WUM), Omicron XBB.1.5-like oraz Omicron BA.2.86 (VOI). Znane są również dalsze warianty, które obecnie nie wpływają na sytuację epidemiologiczną (64).
Genom SARS-CoV-2 to pojedyncza nić RNA kodująca duży zbiór białek, syntetyzowanych przez komórki gospodarza po zakażeniu wirusa.
Ponad rok od pandemii jednostki naukowo-badawcze i firmy zajmujące się szczepionkami dokonały pomyślnego opracowania różnych szczepionek przeciwko COVID-19. Szczepionki można podzielić według różnych platform technologicznych: szczepionki zawierające całe wirusy, szczepionki podjednostkowe, szczepionki zawierające wektory wirusowe, szczepionki genowe. Obecnie 7 szczepionek uzyskało zezwolenie WHO na stosowanie w sytuacjach awaryjnych w masowych szczepieniach na skalę globalną, a ponad 300 szczepionek jest w fazie opracowywania, na etapie badań przedklinicznych lub klinicznych.
Refleksjami związanymi z pandemią podzielił się dr n. med. inż. biotech. Rafał Spachacz, dyrektor szpitala podczas pandemii. „Właśnie mijają cztery lata, odkąd nasze życie i otaczający świat stały się inne, tajemnicze i nieznane. To był czas wielkich wyzwań, smutku z pożegnania wielu nam bliskich Osób, jak również nadziei wynikającej z faktu, że będąc razem możemy wiele uczynić dla Innych. Jeszcze bardziej zapewne zrozumieliśmy znaczenie słów, że "...najpiękniejsi ludzie, których znamy, to ci, którzy znają smak porażki, poznali cierpienie, walkę, stratę, poznali swoją drogę na wyjście z otchłani. Ci ludzie mają wrażliwość i zrozumienie życia, które wypełniają ich współczuciem, łagodnością i głęboką, kochającą troską. Piękni ludzie nie biorą się znikąd..." Po tych czterech latach wyłącznie od nas zależy na ile ten czas pozwolił nam zrozumieć niezrozumiałe i lepiej żyć na co dzień...”.